Ομιλία σε εκδήλωση του ΟΠΕΚ με θέμα: «Κυπριακό: Μπροστά στο τελευταίο μίλι, ή τι;»
Κυρίες και Κύριοι,
Φίλες και Φίλοι,
Το ερώτημα που έχετε θέσει με τον τίτλο της εκδήλωσης είναι εύστοχο: Μας ρωτάτε εάν αυτή τη στιγμή που μιλάμε είμαστε στο τελευταίο μίλι του Κυπριακού; Ή αν είμαστε μετέωροι, μπροστά σε κάτι άλλο.
Γνωρίζουμε πολύ καλά τι συνέβη ιστορικά στο Κυπριακό για σχεδόν 70 χρόνια. Διανύει μακρές περιόδους που φαντάζουν στάσιμες για την κοινή γνώμη. Όμως, εμείς ξέρουμε πολύ καλά ότι σε αυτές τις λεγόμενες στάσιμες περιόδους συσσωρεύονται πολλά (γεγονότα και χειρισμοί) και σε κάποια στιγμή, αλλάζουν το Status quo.
Αυτές τις ημέρες θυμούμαστε τις μαύρες επετείους του ’74. Είναι ένα παράδειγμα – το πιο επώδυνο για την μοίρα του Κυπριακού Ελληνισμού στη νεότερη ιστορία του γιατί έφερε ριζική αλλαγή του στάτους κβο. Δεν ήταν ένα αιφνίδιο αποτέλεσμα, ήταν μια συσσωρρευμένη διαδικασία 14 χρόνων από την Ανεξαρτησία που έφερε την τραγωδία σε βάρος του λαού μας.
Θέλω όμως να υπογραμμίσω ότι η πορεία του τόπου μας δεν είναι προδιαγεγραμμένη, με ένα μείγμα λαθών αστοχιών και προδοσίας. Υπήρξαν και άλλα θετικά ορόσημα, που αποδεικνύουν ότι μπορούμε να καθοδηγήσουμε τη μοίρα μας – εκεί που θέλουμε να πάμε. Το πιο κλασικό παράδειγμα είναι η μακρόχρονη προσπάθεια και η ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Σε σχέση με τις μακροχρόνιες διαπραγματεύσεις για την επίλυση του Κυπριακού, έχουμε πολύ καλή γνώση των δεδομένων. Η αλήθεια είναι ότι λίγο πριν από το ’74 αλλά και μετά την εισβολή, υπήρξαν κατά καιρούς δυνατότητες για καλύτερα αποτελέσματα. Σε κάθε αδιέξοδο μετά το ’74 όμως, έχουμε απόλυτη επίγνωση ότι τα πράγματα δεν είναι ποτέ τα ίδια και δυσκολεύουν την προοπτική της λύσης.
Αυτή τη στιγμή θεωρώ και το λέω ξεκάθαρα ότι βρισκόμαστε μπροστά σε μια οριακή κατάσταση: είτε θα υπάρξει κατάληξη σε συμφωνία ομοσπονδιακής επανένωσης, είτε διολίσθηση προς την οριστική διχοτόμηση.
Το δίλλημα λοιπόν σήμερα δεν είναι Ομοσπονδία ή κάτι καλύτερο. Το πραγματικό δίλημμα είναι Ομοσπονδία ή διχοτόμηση.
Ναι, η λύση περιέχει ρίσκα και όποιος λέει το αντίθετο είναι αφελής. Αλλά η παράταση του στάτους κβο για επιπρόσθετο απροσδιόριστο χρόνο συνιστά την άβυσσο με πολλά και μεγαλύτερα ρίσκα – όπως την περιέγραψε πριν από μερικά χρόνια ο Γλαύκος Κληρίδης.
Αγαπητοί φίλες και φίλοι,
Σήμερα ξεκινά μια νέα προσπάθεια επίλυσης του Κυπριακού, ύστερα από ένα χρόνο στασιμότητας. Εμείς είμαστε εδώ με ζωντανή την ελπίδα.Θέλουμε να διανύσουμε το τελευταίο μίλι για την κατάληξη σε βιώσιμη και λειτουργική λύση. Απορρίπτω τον ισχυρισμό περί της «όποιας λύσης».
Ο Πρόεδρος Αναστασιάδης δεν διαπραγματεύεται την όποια λύση, αλλά εκείνη τη λύση που με βάση το πλαίσιο Γκουτέρες διασφαλίζει:
– τον τερματισμό της τουρκικής κατοχής,
– την άρση των επεμβατικών δικαιωμάτων
– την δραστική μείωση από την πρώτη ημέρα της λύσης και τον καθορισμό ρητών χρονοδιαγραμμάτων για την πλήρη αποχώρηση του κατοχικού στρατού
– την ρύθμιση για την αποχώρηση ακόμα και των αγημάτων ΕΛΔΥΚ – ΤΟΥΡΔΥΚ
– την δημιουργία ενός νέου συστήματος ασφάλειας στην Κύπρο και πέριξ αυτής, με τελικό λόγο στον ΟΗΕ και πλαίσιο που συνάδει με την μεγαλύτερη κατάκτηση του λαού μας – την συμμετοχή στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Έχουμε αυτοπεποίθηση: η Κύπρος σε συνθήκες επίλυσης δεν θα είναι έρμαιο ψυχροπολεμικών αντιπαραθέσεων. Είναι πλήρες μέλος της ΕΕ. Δεν ανήκει στον τρίτο κόσμο. Είναι μέλος της πιο ασφαλούς ένωσης του κόσμου. Δεν πρέπει να επιτρέψουμε αυτές οι συζητήσεις για τις βάσιμες ανησυχίες των πολιτών μας αναφορικά με το ρόλο της Τουρκίας μετά τη λύση, να διεξάγονται ως να είμαστε ακόμα, στην εποχή του ’70 ή του ‘80.
Με το Πλαίσιο Γκουτέρες γνωρίζουμε προς ποια συγκεκριμένα κατεύθυνση θα γίνει η διαπραγματεύση. Πιστεύω ότι το αμέσως επόμενο διάστημα θα διαφανεί αν και κατά πόσο κλείνει η επίπονη διαπραγμάτευση με μια στρατηγική συμφωνία. Αν όλοι μιλούν για το ίδιο πράγμα και εννοούν αυτά που λένε, δεν μένουν παρά μερικές εβδομάδες ή μήνες για συνολική συμφωνία επίλυσης.
Αν όλοι εννοούν το ίδιο πράγμα – είμαι πεπεισμένος ότι ο Πρόεδρος Αναστασιάδης θα κάνει τους κρίσιμους και λεπτούς χειρισμούς που απαιτούνται για να μην χαθεί η ιστορική ευκαιρία. Με αυτή την έννοια – δεν υπάρχει ούτε το άλλο ψευδές δίλημμα περί «ασφυκτικών χρονοδιαγραμμάτων» που ηχεί και παράξενα αν το σκεφτεί κανείς, αν μετράς 44 χρόνια κατοχής.
Αγαπητοί φίλοι,
Μια ενδεχόμενη νέα αποτυχία στις διαπραγματεύσεις θα οδηγήσει σε νέα τετελεσμένα, που μπορεί να σφραγίσουν τη μοίρα της Κύπρου για πάντα.
Το σημερινό στάτους κβο, δημιουργεί μια επίπλαστη ασφάλεια, αλλά δεν είναι βιώσιμο. Στρατηγικά συντηρεί την αντιπαράθεση, είναι πηγή αστάθειας και οι συσχετισμοί με όρους ισχύος είναι καταφανώς σε βάρος των Ε/κ. Είναι πολύ πιθανόν μια νέα αποτυχία να εντείνει την αυθαιρεσία της Τουρκίας στις θαλάσσιες ζώνες, καθορισμένες ή μη, όπου η Κύπρος έχει ζωτικά συμφέροντα και κυριαρχικές αρμοδιότητες.
Η επίλυση του Κυπριακού θα προσδώσει στην Κύπρο μεσοπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη οικονομική προοπτική. Μπορεί να καταστήσει το μοντέλο ευημερίας προβλέψιμο για τις επόμενες γενιές και να ξεπεράσει το πρόσκαιρο και εύθραυστο που σήμερα έχουμε. Αλλιώς θα χρειαστεί να ενεργούμε σε συνθήκες οξύτατου ανταγωνισμού με την κατεχόμενη βόρεια πλευρά, έχοντας απέναντί μας το ογκώδες τουρκικό κεφάλαιο.
Γνωρίζω ότι ανάμεσα σε πολλούς πολίτες υπάρχουν απορίες, αγωνίες. Εκτιμώ ότι τα πράγματα θα εξελιχθούν, δεν θα μείνουν ως έχουν.
Πολύ εύκολα η εικόνα της παρούσας στασιμότητας, μπορεί να αντικατασταθεί από ένα νέο μομέντουμ επίλυσης, αν λάβει κανείς υπόψη, πόση εργασία και ενέργεια έχουν δοθεί για να τεθούν στο τραπέζι όλα τα κρίσιμα εναπομείναντα ζητήματα – πρόσωπο με πρόσωπο με την Τουρκία.
Πρέπει να είμαστε έτοιμοι να συστρατευτούμε με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας χωρίς αμφιταλαντεύσεις. Οφείλουμε όλοι να στηρίξουμε τον Πρόεδρο, όχι ως πολιτικό πρόσωπο, αλλά ως θεσμό και προασπιστή των δικών μας συμφερόντων στο τραπέζι των συνομιλιών.
Δεν αναμένω ιδιαίτερα πράγματα από εκείνη την πολιτική πλευρά που ούτως ή άλλως απορρίπτει ή αμφισβητεί την ουσία της ΔΔΟ.
Βλέπω επίσης πολύ καθαρά την σκοπιμότητα εκείνων που φλερτάρουν με την ιδέα του «βελούδινου διαζυγίου» και της «λύσης δύο κρατών». Όμως η δική μας ευθύνη, και θέλω να σας πω προσωπικά ότι το αισθάνομαι πολύ έντονα, είναι να διαφυλάξουμε τη δυνατότητα για παραγωγικό κλίμα διαλόγου με τους πολίτες μας.
Η δική μας επιχειρηματολογία θα μετατραπεί σε κυρίαρχη, αν εισέλθουμε σε περίοδο ουσιαστικών διαπραγματεύσεων.
Η κοινή γνώμη έχει αντίληψη, αν βρεθεί σε πραγματικό περιβάλλον αποφάσεων: Η διχοτόμηση ισοδυναμεί με την καταστροφή. Σημαίνει οριστική απώλεια εδαφών όπου ο Ελληνισμός έζησε για αιώνες. Σημαίνει απώλεια των μισών μας δυνατοτήτων στον 21ο αιώνα. Η διχοτόμηση, ισοδυναμεί ακόμα με την προοδευτική περιθωριοποίηση της τ/κ κοινότητας την αλλαγή της δημογραφικής ισορροπίας της Κύπρου, αλλά και τη μεταφορά του σκληρού συνόρου της Τουρκίας στην πράσινη γραμμή. Θα μείνουμε φυλακισμένοι εδώ στο οδόφραγμα της Λήδρας.
Αγαπητοί φίλοι
Είναι σε όλους μας κατανοητό, ότι το παράθυρο ευκαιρίας για ομοσπονδιακή επίλυση του Κυπριακού δεν θα μείνει για πάντα ανοικτό. Θα τολμήσω να πω ότι η διαφαινόμενη νέα προσπάθεια επίλυσης θα είναι και η τελευταία με την Ομοσπονδία πάνω στο τραπέζι.
Η πραγματικότητα σήμερα είναι ότι έχουν υπάρξει πολλές συγκλίσεις σε όλα τα κεφάλαια των διαπραγματεύσεων. Αυτό υπογραμμίζεται και από τον ίδιο τον Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών.
Επομένως, τώρα είναι η ώρα για να πάρουμε τις αποφάσεις μας. Δεν πρέπει να υπάρξουν δεύτερες σκέψεις, ούτε Σχέδια Β ή Σχέδια Γ. Για εμάς, το μόνο εφικτό σχέδιο, είναι αυτό της επιτυχούς κατάληξης των διαπραγματεύσεων στην βάση των παραμέτρων των Ηνωμένων Εθνών.
Για εμάς, το πλαίσιο των έξι σημείων του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών ως πακέτο και η αλληλεξάρτηση έκαστου σημείου από τα υπόλοιπα, δημιουργεί τις προϋποθέσεις για να επιτύχουμε την απαραίτητη πρόοδο που απαιτείται για να επιλύσουμε αποτελεσματικά όλα τα εναπομείναντα ζητήματα.
Σε λίγους μήνες είναι πολύ πιθανόν να βρεθούμε και πάλι ενώπιον πολύ κρίσιμων αποφάσεων. Μέσα στο φθινόπωρο ενδεχομένως να υπάρξουν καταλυτικές εξελίξεις που θα καθορίσουν αμετάκλητα την πορεία του Κυπριακού.
Πρέπει επομένως να διασφαλίσουμε ότι θα υπάρξει ένας νηφάλιος γνήσιος πολιτικός διάλογος πάνω σε πραγματικά γεγονότα, και όχι να ενταχθεί σε ένα πλαίσιο βιομηχανίας ψέματος ή φόβου, σε μια προσπάθεια να σκοτώσουμε και την τελευταία ίσως ελπίδα ομοσπονδιακής επίλυσης του Κυπριακού προβλήματος.
Αυτός είναι ο κυριότερος μας στόχος τις εβδομάδες που έρχονται και σας διαβεβαιώ ότι ως Δημοκρατικός Συναγερμός εμείς θα τον αναλάβουμε.