Εξοχότατε κύριε Πρόεδρε της Κυπριακής Δημοκρατίας,
Αξιότιμε κύριε Γενικέ Εισαγγελέα,
Κύριε Πρύτανη,
Εκλεκτοί προσκεκλημένοι,
Αγαπητοί φίλες και φίλοι,
Είναι με ιδιαίτερη χαρά, συγκίνηση και περηφάνια που ανεβαίνω στο βήμα για να χαιρετίσω την έκδοση ενός τόσο σημαντικού βιβλίου που αφορά ορισμένες νομικές γνωματεύσεις του πρώτου Γενικού Εισαγγελέα της Κυπριακής Δημοκρατίας, Κρίτωνα Τορναρίτη.
Θα ήθελα κατ’ αρχάς, εκ μέρους ολόκληρης της οικογένειάς μου, να ευχαριστήσω τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και τον Γενικό Εισαγγελέα που τιμούν απόψε με την παρουσία τους τον Κρίτωνα Τορναρίτη και το έργο του.
Ένα μεγάλο ευχαριστώ οφείλουμε και στον τέως Πρύτανη του Πανεπιστημίου Κύπρου, τον φίλο Κωνσταντίνο Χριστοφίδη, ο οποίος είχε την αρχική ιδέα για το βιβλίο που σήμερα παρουσιάζουμε.
Για το αποτέλεσμα αυτό, χρωστάμε ακόμα ιδιαίτερες ευχαριστίες προς τους Αναπληρωτές Καθηγητές του Τμήματος Νομικής του Πανεπιστημίου Κύπρου, Κωνσταντίνο Κόμπο και Αριστοτέλη Κωνσταντινίδη.
Οι δύο αυτοί ακαδημαϊκοί εργάστηκαν άοκνα για μεγάλο χρονικό διάστημα, προκειμένου να εντοπίσουν και να αναδείξουν κάποιες άγνωστες πτυχές του ογκώδους έργου του Κρίτωνα Τορναρίτη.
Ενός συγγραφικού έργου που, όπως τονίζουν οι νομομαθείς, μπορεί να χαρακτηρισθεί από πλουσιότατο μέχρι και εντυπωσιακό, τόσο από πλευράς νομικών συγγραμμάτων όσο και άρθρων και γνωματεύσεων. Ενός έργου που είναι τόσο ευρύ, πολυσχιδές και πολυσύνθετο, ώστε είναι αδύνατο να περιληφθεί μέσα στα πλαίσια ενός και μόνο βιβλίου.
Ευχαριστώ επίσης και τον νυν Πρύτανη του Πανεπιστημίου Κύπρου, τον αγαπητό Τάσο Χριστοφίδη, για την φιλοξενία της αποψινής εκδήλωσης εδώ στο χώρο του Πανεπιστημίου.
Εκλεκτοί προσκεκλημένοι,
Αγαπητοί φίλες και φίλοι,
Ομολογώ ότι κάθε δική μου αναφορά για τον Κρίτωνα Τορναρίτη, δύσκολα μπορεί να μείνει ανεπηρέαστη από τα αισθήματά μου, όσα χρόνια κι αν πέρασαν από τότε που έφυγε από κοντά μας.
Ο παππούς μου Κρίτωνας Τορναρίτης, παρόλη τη διαφορά ηλικίας που είχαμε μεταξύ μας, τα τελευταία τουλάχιστον δέκα χρόνια της ζωής του, υπήρξε ίσως ο καλύτερος μου φίλος.
Συζητούσαμε μαζί τα πάντα. Aνταλλάζαμε απόψεις για όλα τα θέματα. Θυμάμαι χαρακτηριστικά να καθόμαστε στο γραφείο του, τα τελευταία χρόνια της ζωής του, όταν πια είχε περιοριστεί σε μεγάλο βαθμό και η όρασή του.
Του έκανα τη μια ερώτηση μετά την άλλη. Εκείνος χωρίς ουσιαστικά να βλέπει, με παρέπεμπε στην τάδε βιβλιοθήκη, στο τάδε βιβλίο, στο τάδε κεφάλαιο και στην τάδε παράγραφο για να βρω την απάντηση που ζητούσα.
Ο Κρίτων Τορναρίτης, για όσους είχαμε την τύχη να τον ζήσουμε, ήταν όλα αυτά που περιλαμβάνει η λέξη άνθρωπος. Με άριστη διαύγεια πνεύματος μέχρι το τέλος, απλός, εύστροφος, ευπροσήγορος, με χιούμορ και μια ανεξάντλητη σοφία.
Ήταν ένας άνθρωπος με πολλή αγάπη για τον συνάνθρωπό του. Μου έλεγε συχνά: «Οι νόμοι γίνονται από τους ανθρώπους για να υπηρετούν τους ανθρώπους. Δεν είναι δυνατόν, έλεγε, να ψηφίζουμε νόμους που στο τέλος της ημέρας θα κάνουν τη ζωή των ανθρώπων δύσκολη».
Άνθρωπος με ήθος, πνευματική εμβέλεια και υψηλή αίσθηση κοινωνικής ευθύνης και δικαιοσύνης. Τον θυμάμαι να μου λέει πολλές φορές πως «ό,τι είναι νόμιμο δεν είναι κατ’ ανάγκη και ηθικό!»
Αγαπητοί φίλες και φίλοι,
Ο Κρίτων Τορναρίτης, όπως βεβαιώνουν ο δημόσιος βίος και το έργο του, υπήρξε η νομική προσωπικότητα εκείνη που υπηρέτησε με ανιδιοτέλεια την πατρίδα.
Τη νομική κρίση και τη τεκμηρίωσή του, καθοδηγούσαν σταθερά η πίστη και το όραμά του για την ελεύθερη Κύπρο, τη δημοκρατία και τους θεσμούς και την εξυπηρέτηση του εθνικού συμφέροντος.
Σκεφτόταν και ενεργούσε με μετριοπάθεια και διέθετε σπάνια ικανότητα να βρίσκει λύσεις και στα πιο πολύπλοκα νομικά θέματα, προβλέποντας και λαμβάνοντας υπόψη τις πολιτικές τους διαστάσεις.
Μιλούσε πάντοτε για το μέλλον της Κύπρου μέσα στην Ευρώπη. Λίγοι γνωρίζουν ότι είχε συμβάλει ουσιαστικά στα πρώτα – πρώτα στάδια της συνομολόγησης της Συμφωνίας Σύνδεσης της Κύπρου με την ΕΟΚ και την πρώτη φάση της τελωνειακής ένωσης.
Αυτές οι συμφωνίες τη δεκαετία του ’70 υπήρξαν ο ακρογωνιαίος λίθος μετέπειτα, ώστε η Κύπρος να είχε το δικαίωμα υποβολής της αίτησης ένταξης στην Ευρωπαϊκή Ένωση, παρακάμπτοντας τις πολιτικές επιφυλάξεις λόγω του Κυπριακού προβλήματος.
Αισθανόταν επίσης ιδιαίτερη περηφάνια για το «Δίκαιο της Ανάγκης», που όλοι γνωρίζουμε ότι φέρει αποκλειστικά τη δική του σφραγίδα. Ο ίδιος είχε συμβουλεύσει τον Πρόεδρο Μακάριο να υιοθετήσει το Δίκαιο της Ανάγκης, ως νομική επιλογή αλλά και πολιτική λύση, η οποία διέσωσε τελικά την Κυπριακή Δημοκρατία και τη διεθνή αναγνώρισή της, μετά τις δικοινοτικές ταραχές και τα τραγικά γεγονότα του 1974.
Αγαπητοί φίλες και φίλοι,
Για αυτά που έχω αναφέρει και ακόμη περισσότερα που δεν μου επιτρέπει ο χρόνος να τα αναφέρω, αισθάνομαι ιδιαίτερα περήφανος που βρίσκομαι εδώ απόψε για την παρουσίαση αυτού του βιβλίου του Κρίτωνα Τορναρίτη.
Συγχαίρω για ακόμη μια φορά τους συντελεστές αυτής της εξαιρετικής πρωτοβουλίας.
Ευελπιστώ ότι αυτή η προσπάθεια θα έχει συνέχεια με απώτερο σκοπό την πλήρη ανάδειξη του έργου του Κρίτωνα Τορναρίτη, όχι μόνο ως φόρο τιμής αλλά και ως καθοδήγηση για τα νομικά ζητήματα του σήμερα.
Είμαι σίγουρος πως το συγκεκριμένο έργο θα αποτελέσει ξεχωριστό σημείο αναφοράς για ολόκληρη τη νομική κοινότητα της Κύπρου, αλλά και σημαντικό εργαλείο γνώσης για τους νεότερους νομικούς και όχι μόνο.
Σας ευχαριστώ.