Κυρίες και κύριοι,
Φίλες και Φίλοι,
Θα ήθελα κατ’ αρχάς να εκφράσω τα συγχαρητήρια μου στην ΟΝΝΕΔ Κύπρου για τη διοργάνωση αυτής της εκδήλωσης σχετικά με τα οφέλη των ιδιωτικών πανεπιστημίων στους νέους και γενικότερα στην κυπριακή κοινωνία.
Η λειτουργία των πρώτων ιδιωτικών πανεπιστημίων στη χώρα μας το 2007 αναμφίβολα αποτέλεσε κομβικό σταθμό στην ιστορία της κυπριακής εκπαίδευσης. Ως Πρόεδρος της Επιτροπής Παιδείας της Βουλής από το 2004 μέχρι και το 2013, είχα βιώσει όλη την εξελικτική πορεία για την ίδρυση των ιδιωτικών πανεπιστημίων και αισθάνομαι ως πολιτικός βαθιά ικανοποίηση γιατί συνέβαλα ουσιαστικά στο να διαμορφωθεί η αναγκαία πολιτική και κοινωνική συναίνεση για την ψήφιση του σχετικού νόμου.
Για μένα η προσπάθεια αυτή, για την οποία χρειάστηκε να εργαστούν πολλοί με επιμονή και προσήλωση, είναι μια μεγάλη επιβράβευση. Έντεκα χρόνια μετά, μπορούμε πλέον να μιλούμε για απτά οφέλη που πηγάζουν μέσα από τα ιδιωτικά πανεπιστήμια για το σύνολο της κοινωνίας μας.
Κι όμως η πορεία μέχρι εδώ δεν ήταν εύκολη, ούτε αυτονόητη. Χρειάστηκε να περάσουμε ως Κύπρος μέσα από πολλές διακυμάνσεις για να καταλήξουμε στο σημερινό Πανεπιστημιακό τοπίο που είναι αισθητά διαφοροποιημένο σε σύγκριση με τα προηγούμενα χρόνια.
Σήμερα η χώρα μας διαθέτει οκτώ Πανεπιστήμια, τρία δημόσια και πέντε ιδιωτικά.
Τα τρία πρώτα ιδιωτικά πανεπιστήμια, το «Πανεπιστήμιο Λευκωσίας», το «Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου» και το «Πανεπιστήμιο Frederick» άρχισαν τη λειτουργία τους από τον Οκτώβριο του 2007. Το 2010 λειτούργησε το τέταρτο ιδιωτικό πανεπιστήμιο «Neapolis University» στην Πάφο και το 2012 το πέμπτο ιδιωτικό πανεπιστήμιο «University of Central Lancashire Cyprus» (UCLAN Cyprus) στην επαρχία Λάρνακας, ενισχύοντας την αποκέντρωση της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης.
Ο ακρογωνιαίος λίθος για τη δημιουργία των ιδιωτικών πανεπιστημίων είναι ο Περί Ιδιωτικών Πανεπιστημίων Νόμος του 2005, ο οποίος υπερψηφίστηκε τον Ιούλιο του 2005 από την Ολομέλεια της Βουλής. Έχω προσωπική εμπειρία για όλα τα στάδια της διαδικασίας ψήφισης και τον τρόπο που καταγράφηκαν οι πολιτικές και ιδεολογικές προσεγγίσεις.
Το σχετικό νομοσχέδιο που κατατέθηκε από την τότε κυβέρνηση στη Βουλή τον Οκτώβριο του 2004, συζητήθηκε εκτεταμένα στην Κοινοβουλευτική Επιτροπή Παιδείας, σε μεγάλο αριθμό συνεδριάσεών της, από τον Οκτώβριο του 2004 μέχρι και τον Ιούλιο του 2005. Η διαδικασία αυτής της συζήτησης στη Βουλή ήταν μια πολιτική διεργασία που κορυφώθηκε, αφού προηγήθηκε μακρά διαβούλευση της πολιτείας με την πανεπιστημιακή κοινότητα για να γίνει εφικτό το μεγάλο αυτό σχέδιο.
Ο συγκεκριμένος νόμος επέτρεψε την επέκταση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στην Κύπρο, προσδίδοντας νέο ειδικό βάρος στην οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη.
Οδήγησε συγκεκριμένα:
• στη μεγιστοποίηση της παροχής εκπαιδευτικών ευκαιριών,
• στην προαγωγή της έρευνας,
• στη δημιουργία των κατάλληλων συνθηκών για να καταστεί η Κύπρος περιφερειακό εκπαιδευτικό κέντρο και
• στην ανταπόκριση στις νέες κοινωνικοοικονομικές ανάγκες.
Στην ουσία η εξέλιξη αυτή έθεσε τα θεμέλια για την επέκταση της παροχής της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, με νέο δυναμισμό και προδιαγραφές για την ποιότητα της μάθησης.
Θέλω να σας πω ότι στη μακρά κοινοβουλευτική μου εμπειρία, η εξέλιξη αυτή υπήρξε για μένα η πιο δημιουργική μου στιγμή. Καταφέραμε να κάνουμε μια πραγματική τομή στον τομέα της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης. Η τομή έγκειται στην οριοθέτηση του πλαισίου συλλογικής αξιολόγησης με στόχο την ακαδημαϊκή αριστεία που είναι ευθύνη της πολιτείας και ταυτόχρονα, στην απελευθέρωση των δυνάμεων των ιδιωτικών σχολών για να μετεξελιχθούν σε πανεπιστήμια, συνεισφέροντας στο σύνολο.
Το καταφέραμε διότι αντιληφθήκαμε τη νέα πραγματικότητα και αποφασίσαμε να προσαρμοστούμε στις απαιτήσεις της νέας κοινωνίας της γνώσης, ξεπερνώντας ιδεολογικές αγκυλώσεις και ανεδαφικές εμμονές. Σχηματίστηκε μια ισχυρή υποστήριξη που αντανακλούσε τη θέληση της κοινωνίας να προχωρήσει μπροστά.
Μπορεί το παράδειγμα αυτό, να γίνει μια φωτεινή απόδειξη για το πώς πρέπει να ενεργούμε;
Η απάντηση βρίσκεται στα επιτεύγματα της 10ετίας που πέρασε.
Τα πανεπιστήμια είναι σε αυτή τη νέα εποχή ένας από τους σημαντικούς θεσμούς που επιτρέπουν σε μια χώρα να αυξήσει και να αναβαθμίσει το «ανθρώπινό της κεφάλαιο», ώστε να γίνει πιο ανταγωνιστική στην παγκόσμια οικονομία και να επιβιώσει σε ένα πολιτικό και κοινωνικό περιβάλλον ραγδαίων αλλαγών. Ζούμε στην κοινωνία της γνώσης και δεν έχουμε την πολυτέλεια να στερούμε δυνάμεις από τον εαυτό μας.
Είναι γι’ αυτό τον λόγο που εμείς, δεν διαχωρίζουμε τα δημόσια από τα ιδιωτικά πανεπιστήμια. Για εμάς, δημόσια και ιδιωτικά πανεπιστήμια δε λειτουργούν ανταγωνιστικά, αλλά ενισχυτικά και συμπληρωματικά.
Η πανεπιστημιακή εκπαίδευση στην Κύπρο είναι μια και ενιαία και το όφελος για την κοινωνία, πλήρες.
Ο στόχος που υπηρετείται από το σύνολο των Πανεπιστημίων μας είναι κοινός: η διαρκώς αναβαθμισμένη τριτοβάθμια εκπαίδευση με ικανοποίηση των τοπικών αναγκών για ανώτερη εκπαίδευση καθώς και καθιέρωση της Κύπρου ως περιφερειακό εκπαιδευτικό και ερευνητικό κέντρο, το οποίο θα αποτελεί πόλο έλξης για διεθνείς ακαδημαϊκούς και φοιτητές.
Αγαπητοί φίλοι,
Η μέχρι σήμερα προσφορά της ιδιωτικής πανεπιστημιακής εκπαίδευσης στην Κυπριακή Δημοκρατία είναι πολύ σημαντική.
Ξεχωρίζω από τα πιο εμφανή:
• Διεύρυνε την ακαδημαϊκή κοινότητα της Κύπρου,
• Ενίσχυσε την επιστημονική έρευνα,
• Επέτρεψε σε σημαντικό αριθμό Κύπριων φοιτητών να αποκτούν πρόσβαση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση με ένα ευρύτερο φάσμα επιλογών στην Κύπρο,
• Κάλυψε ανάγκες στην αγορά εργασίας προσφέροντας πρωτοποριακά προγράμματα σπουδών,
• Δημιούργησε χιλιάδες θέσεις εργασίας,
• Έφερε επενδύσεις εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ στην Κύπρο και γενικότερα
• Συνέβαλε στην ανάπτυξη της κυπριακής οικονομίας.
Στην ουσία με τη λειτουργία τους τα Ιδιωτικά Πανεπιστήμια έχουν συμβάλει στην αύξηση των προσφερόμενων θέσεων και στον εμπλουτισμό των προσφερόμενων προγραμμάτων στην ανώτερη εκπαίδευση της Κύπρου.
Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι οι νέοι της Κύπρου έχουν σήμερα πολύ περισσότερες ευκαιρίες για να σπουδάσουν στον τόπο τους ή να κάνουν συνδυασμό σπουδών εντός και εκτός Κύπρου, με ό,τι πλεονεκτήματα αυτό συνεπάγεται.
Σύμφωνα με τα τελευταία επίσημα στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας, το 2007/08, δηλαδή πριν από 10 χρόνια, το σύνολο των Κύπριων φοιτητών που σπούδαζαν στο εξωτερικό ξεπερνούσαν τις 22500 χιλιάδες, ενώ το 2011/12 ήταν περίπου 19000. Υπάρχει δηλαδή μια ξεκάθαρη μειωτική τάση για σπουδές στο εξωτερικό.
Αντίστοιχα, οι Κύπριοι φοιτητές στο εσωτερικό το 2007/08 ήταν περίπου 18000, ενώ κατά την περσινή ακαδημαϊκή χρονιά 2017/18 ήταν περίπου 24000, η τάση δηλαδή είναι αυξητική.
Η συμβολή των ιδιωτικών πανεπιστημίων στη δημιουργία αυτών των τάσεων είναι αδιαμφισβήτητη. Χαρακτηριστικά αναφέρω ότι κατά το ακαδημαϊκό έτος 2014/15 σε σύνολο περίπου 20000 (20191) Κυπρίων που σπούδαζαν σε κυπριακά πανεπιστημιακά ιδρύματα, οι μισοί περίπου φοιτούσαν στα ιδιωτικά πανεπιστήμια (9769).
Τα ιδιωτικά πανεπιστήμια έχουν ταυτόχρονα προσελκύσει και πολλούς φοιτητές από ευρωπαϊκές και άλλες χώρες, δημιουργώντας ένα πολυπολιτισμικό περιβάλλον με άμεσες και έμμεσες θετικές επιδράσεις στην κυπριακή κοινωνία.
Κατά το ακαδημαϊκό έτος 2006/07, πριν να λειτουργήσουν δηλαδή τα ιδιωτικά πανεπιστήμια, φοιτούσαν στην Κύπρο μόνο περίπου 6000 (5961) ξένοι φοιτητές, ενώ τη χρονιά 2014/15 φοιτούσαν περίπου 13000. Από αυτούς περισσότεροι από τους μισούς φοιτούσαν στα ιδιωτικά πανεπιστήμια (7348).
Σε αυτό το σημείο αξίζει να αναφέρουμε ότι ο αριθμός των Ελλαδιτών φοιτητών στην Κύπρο αυξάνεται με σταθερό ρυθμό τα τελευταία χρόνια. Τα τελευταία στατιστικά, που έχουμε από τη Στατιστική Υπηρεσία είναι από το 2014/15. Εκείνη την ακαδημαϊκή χρονιά στα πανεπιστήμια της Κύπρου φοιτούσαν περίπου 9000 (8960) φοιτητές από την Ελλάδα, σε σύνολο περίπου 13000 (13186) μη Κύπριων φοιτητών. Αν αναλογιστούμε ότι την προηγούμενη ακαδημαϊκή χρονιά 2013/14, οι φοιτητές από την Ελλάδα ήταν περίπου 7000, τότε βλέπουμε μια σταθερή αυξητική τάση που οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στα ιδιωτικά πανεπιστήμια.
Τα ιδιωτικά πανεπιστήμια διεύρυναν και αναβάθμισαν τις υποδομές τους και προσφέρουν πλέον περισσότερα και πιο ελκυστικά προγράμματα σπουδών. Δημοφιλή προγράμματα σπουδών, των οποίων στην Ελλάδα οι θέσεις είναι περιορισμένες, αλλά η ζήτησή τους μεγάλη, όπως είναι η Νομική, η Ιατρική, η Φαρμακευτική, η Αρχιτεκτονική και η Λογιστική, αποτελούν πόλο έλξης για τους φοιτητές από την Ελλάδα, οι οποίοι συν τοις άλλοις βέβαια βρίσκουν στην Κύπρο προσιτό κόστος, ασφάλεια, ελληνικό περιβάλλον και ελληνική κουλτούρα.
Φίλες και Φίλοι,
Όταν προχωρούσαμε με την ίδρυση των ιδιωτικών πανεπιστημίων, δεν στοχεύαμε μόνο στην ποιοτική και ποσοτική διεύρυνση της ανώτερης εκπαίδευσης στην Κύπρο. Θέσαμε, ως κυπριακή Πολιτεία, και έναν άλλο πιο μακροπρόθεσμο και μεγαλεπήβολο στόχο: να καθιερώσουμε την Κύπρο ως περιφερειακό εκπαιδευτικό και ερευνητικό κέντρο, ένα κέντρο που θα είναι σε θέση να ελκύει διεθνούς φήμης ακαδημαϊκούς και ερευνητές, καθώς και ποιοτικούς φοιτητές από άλλες χώρες.
Η επίτευξη αυτού του στόχου θα έχει τεράστια οφέλη για ολόκληρη την κυπριακή κοινωνία.
Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα από διεθνή ελεγκτικό οίκο, η συνεισφορά της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στην κυπριακή οικονομία έφτασε το 2016 στα € 850 εκατομμύρια, ενώ κατά την ίδια χρονιά υπολογίζεται ότι απασχόλησε περίπου 9500 εργαζόμενους στον τομέα αυτό και σε άλλες υποστηρικτικές βιομηχανίες. Μέχρι το 2023 η συνεισφορά αυτή αναμένεται ότι θα ξεπεράσει το € 1 δισεκατομμύριο, φτάνοντας περίπου στο 7% του ΑΕΠ της χώρας.
Αυτό σημαίνει μια νέα διάσταση στο μοντέλο ανάπτυξης της οικονομίας της Κύπρου, που διακρίνεται από πολυμέρεια: υπηρεσίες, τουρισμός, εκπαίδευση.
Χρειάζεται σίγουρα να γίνουν ακόμη πολλά, σήμερα όμως μπορούμε να πούμε ότι είμαστε στο σωστό δρόμο. Και είμαστε στο σωστό δρόμο διότι έχουμε και ιδιωτικά πανεπιστήμια.
Η προσφορά αρκετών ποιοτικών προγραμμάτων σπουδών στην αγγλική γλώσσα, η μεγάλη ώθηση που έδωσε η ίδρυση των Ιατρικών Σχολών, η συνεργασία τους με διεθνώς φημισμένα κορυφαία Πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα, η προσφορά διπλών διαπανεπιστημιακών μεταπτυχιακών προγραμμάτων, η παροχή εξ αποστάσεως Προγραμμάτων Σπουδών, καθώς και η ανάπτυξη της κουλτούρας και στρατηγικής για την καινοτομία και την απασχολησιμότητα, είναι μερικοί μόνο τρόποι με τους οποίους τα ιδιωτικά πανεπιστήμια συνεισφέρουν στην προσπάθεια της χώρας μας να καταστεί περιφερειακό κέντρο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.
Τα ιδιωτικά πανεπιστήμια λαμβάνουν επίσης και υψηλές βαθμολογίες από τα συστήματα αξιολόγησης και ιεράρχησης διεθνών εκπαιδευτικών οργανισμών, συμβάλλοντας έτσι στην προβολή της ανώτερης εκπαίδευσης της Κύπρου στο εξωτερικό.
Αγαπητοί φίλοι,
H επένδυση στην εκπαίδευση είναι η καλύτερη επένδυση για το μέλλον ενός τόπου και ενός λαού. Η Κύπρος έχει αντιληφθεί αυτή τη διάσταση με τη συμμετοχή της στην Ευρωπαϊκή Ένωση, λαμβάνοντας το παράδειγμα τόσων Κρατών Μελών με παγκόσμια συμβολή στον τομέα αυτό. Έχουμε επίσης κατανοήσει την υψηλή αξία της επιστήμης, της έρευνας και της αριστείας στην Κοινωνία της Γνώσης που βιώνουμε στον 21ο αιώνα.
Γι’ αυτό και τολμήσαμε!
Τολμήσαμε να επενδύσουμε στην τριτοβάθμια εκπαίδευση με τη δημιουργία των ιδιωτικών πανεπιστημίων, στοχεύοντας στην προστιθέμενη αξία αυτής της επένδυσης. Μια προστιθέμενη αξία που έχει ήδη αρχίσει να φαίνεται.
Οι προσπάθειες θα πρέπει ωστόσο να συνεχιστούν.
Όλα τα πανεπιστήμια της Κύπρου, δημόσια και ιδιωτικά, θα πρέπει να συνεχίσουν να επενδύουν στις απαραίτητες υποδομές και να προσφέρουν ένα εύρος ποιοτικών Προγραμμάτων Σπουδών που να ικανοποιούν τις ποικίλες ανάγκες των ντόπιων και ξένων φοιτητών τους.
Στο σημερινό κόσμο της παγκοσμιοποίησης και της ανοικτής οικονομίας, τα κυπριακά πανεπιστήμια θα πρέπει να ανταποκριθούν στη σύγχρονη ιδιότητά τους και να γίνουν συντελεστές οικονομικής ανάπτυξης και κοινωνικής συνοχής.
Η αγορά για διεθνείς, αγγλόφωνους φοιτητές υπολογίζεται ότι ανέρχεται γύρω στα €50 δισ., και αυξάνεται κατά 5% περίπου ανά έτος.
Παρουσιάζεται έτσι μια μοναδική ευκαιρία για αγγλόφωνες χώρες όπως η Κύπρος, να κερδίσουν μια θέση στην παγκόσμια ανώτερη εκπαίδευση, καθώς τα τριτοβάθμια ποσοστά εγγραφής αναμένονται να αυξηθούν ανά το παγκόσμιο, με γνώμονα την ωρίμανση των μεγάλων αναπτυσσόμενων χωρών όπως η Κίνα και η Ινδία.
Κυρίες και κύριοι,
Φίλες και Φίλοι,
Ζούμε σε μια εποχή ανάδειξης της εκπαίδευσης ως του πρώτιστου στρατηγικού αγαθού. Η στρατηγική αντίληψη για την εκπαίδευση, σημαίνει ότι ο ρόλος των πανεπιστημίων στην οικονομική και κοινωνική πρόοδο μιας χώρας είναι ιδιαίτερα αποφασιστικός.
Μια ματιά στην Ευρώπη, την μεγαλύτερή μας πατρίδα, δείχνει το πασιφανές: Έχοντας βαθιά κληρονομιά αιώνων σε ορισμένες περιπτώσεις, τα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια είναι πρωταγωνιστές στο παγκόσμιο στερέωμα. Η κατάκτηση της γνώσης, η καινοτομία, οι νέες τεχνολογίες είναι το συγκριτικό πλεονέκτημα του 21ου αιώνα. Αποτελεί μέγα ευεργέτημα για μας, η συμμετοχή μας στην Ευρώπη με πρεσβευτές και συνεισφορείς γνώσης, τα Πανεπιστήμιά μας.
Μπορεί η Κύπρος να είναι μικρή σε μέγεθος, αλλά η παρουσία μας στην ευρωπαϊκή οικογένεια, μάς προσφέρει αμέτρητες ευκαιρίες για συνεργασίες, δίκτυα, κινητικότητα, ανάπτυξη. Άρα, έχουμε ακόμα περισσότερους λόγους να ενισχύσουμε τα Πανεπιστήμιά μας για να μπορέσουν να παίξουν ένα πλήρη και πρωτοποριακό ρόλο στον κόσμο χωρίς σύνορα.
Αυτόν το ρόλο οικοδομούν τα τελευταία χρόνια με σταθερά βήματα και τα κυπριακά ιδιωτικά πανεπιστήμια. Αυτόν το ρόλο οραματιστήκαμε κι εμείς όταν προχωρούσαμε στη δημιουργία τους.
Πανεπιστήμια ανοιχτά και ευαίσθητα στην κοινωνία και στις προκλήσεις της. Παραγωγοί γνώσης, έρευνας και καινοτομίας. Συντελεστές ανάπτυξης και απασχόλησης με όρους υψηλής παραγωγικότητας. Πανεπιστήμια δραστήρια στον δημόσιο διάλογο, τον επιστημονικά τεκμηριωμένο λόγο, το δημοκρατικό γίγνεσθαι. Πανεπιστήμια που ανοίγουν τους ορίζοντες του τόπου μας πέρα από τα σύνορά μας.
Η Πολιτεία βέβαια θα πρέπει να συνεχίσει να στηρίζει και να ενισχύει όλα τα πανεπιστήμια, δημόσια και ιδιωτικά, γιατί μόνο έτσι θα μπορέσουμε να καταστήσουμε τη χώρα μας πραγματικό περιφερειακό κέντρο εκπαίδευσης.
Ο κυρίαρχος στόχος πρέπει να είναι ισχυρά πανεπιστήμια που θα προσφέρουν ποιοτική εκπαίδευση στους φοιτητές τους και που θα διαθέτουν ειδικό βάρος απέναντι στην παγκόσμια κοινότητα, ώστε οι απόφοιτοί τους να έχουν πρόσβαση τόσο στις διεθνείς αγορές, όσο και στις διεθνείς συζητήσεις.
Θα πρέπει, λοιπόν, τα πανεπιστήμια να υποστηριχθούν με συγκεκριμένες, στρατηγικού χαρακτήρα πρωτοβουλίες, έτσι ώστε να επιτύχουν ακόμη περισσότερα.
Να ενισχύσουν περισσότερο την έρευνα και την καινοτομία, αναπτύσσοντας κι άλλες συνεργασίες με ερευνητικά κέντρα, πανεπιστήμια του εξωτερικού και επιχειρήσεις.
Να δώσουν ακόμη περισσότερη έμφαση στην κινητικότητα των φοιτητών και των καθηγητών τους στον ευρωπαϊκό χώρο της ανώτερης εκπαίδευσης.
Τελικός στόχος είναι η ενίσχυση της δυνατότητας που έχει η ανώτερη εκπαίδευση να συμβάλλει στη δημιουργία νέων και καλύτερα αμειβόμενων θέσεων εργασίας, στην ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής, και στη βελτίωση της ποιότητας ζωής.
Αυτό είναι και το μεγαλύτερο όφελος προς τις νεότερες γενιές.
Αυτό είναι και το μεγαλύτερο όφελος προς ολόκληρη την κοινωνία.
Σας ευχαριστώ.
