Μεταναστευτικό, ώρα για κρίσιμες αποφάσεις

Το μεταναστευτικό αποτελεί ένα πολυδιάστατο ζήτημα και ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα που αντιμετωπίζει η Ευρώπη τα τελευταία χρόνια. Οι μαζικές μεταναστευτικές ροές έχουν προκαλέσει τεράστια πίεση στα εξωτερικά σύνορα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και σοβαρούς πολιτικούς και κοινωνικούς τριγμούς στο εσωτερικό πολλών ευρωπαϊκών χωρών. Το θέμα έχει δυστυχώς χρησιμοποιηθεί και από ακραίες καταστάσεις, είτε αφορούν τη μια ή την άλλη άκρη του πολιτικού φάσματος, και έχει προκαλέσει θυελλώδεις συζητήσεις διότι σχετίζεται εν πρώτοις με την ίδια την ανθρώπινη υπόσταση των μεταναστών, ενώ ταυτόχρονα επηρεάζει άμεσα και την καθημερινή ζωή των ντόπιων πληθυσμών.

Η Κύπρος δεν θα μπορούσε να μείνει ανεπηρέαστη απ’ όλα αυτά. Ως χώρα πρώτης γραμμής σε ό,τι αφορά την υποδοχή μεταναστών, η Κύπρος δέχεται τα τελευταία δύο χρόνια τουλάχιστον, το μεγαλύτερο ποσοστό μεταναστών και αιτητών πολίτικού ασύλου σε σχέση με τον πληθυσμό της, από όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ενώ οι υπόλοιπες χώρες πρώτης γραμμής, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας, έχουν αυξημένο αριθμό μεταναστευτικών ροών που ποτέ δεν έχει περάσει το 1% του συνολικού πληθυσμού, στην Κυπριακή Δημοκρατία αυτός ο αριθμός έχει φτάσει στο 3,8%. Το πρόβλημα επιδεινώνεται από τη συμπεριφορά της Τουρκίας που χρησιμοποιεί τις μεταναστευτικές ροές προς Ελλάδα και Κύπρο ως όπλο πίεσης προς τις ευρωπαϊκές χώρες για να προωθήσει τις δικές της θέσεις.

Σε αυτό το πλαίσιο, η χρησιμοποίηση του μεταναστευτικού ως εργαλείου δημιουργίας κοινωνικοπολιτικής πόλωσης, δεν προσφέρει απολύτως τίποτα σε κανένα. Κοινός στόχος όλων μας πρέπει να είναι η σφαιρική ανάλυση και ολιστική αντιμετώπιση του ζητήματος με όσο το δυνατόν περισσότερη νηφαλιότητα και αντικειμενικότητα.

Από την μια πλευρά, είναι η ανθρωπιστική διάσταση. Σε αυτή την κρίση και την προσπάθεια για διαχείρισή της, πρέπει να βλέπουμε τον μετανάστη ανεξαρτήτως χρώματος, εθνικότητας, φυλής ή θρησκείας. Η αλληλεγγύη και ο σεβασμός στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια πρέπει να καθοδηγούν τις πράξεις μας γιατί αλλιώς κινδυνεύουμε να διολισθήσουμε σε επικίνδυνες ατραπούς. Πρέπει να είμαστε ευαίσθητοι, ιδιαίτερα απέναντι στα παιδιά που είναι τα πραγματικά θύματα. Αυτά τα παιδιά που συσσωρεύουν στα μάτια τους όλο τον πόνο από τον πόλεμο και τους διωγμούς, δεν φταίνε σε τίποτα. Σε αυτό δεν πιστεύω να διαφωνεί κανείς. Έχοντας αυτή την ευαισθησία και σεβόμενοι πλήρως τις διεθνείς συμβάσεις και τις υποχρεώσεις μας ως κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τα απροστάτευτα παιδιά και οι πρόσφυγες αποτελούν για εμάς προτεραιότητα.

Από την άλλη πλευρά, η μικρή Κυπριακή Δημοκρατία των 800 χιλιάδων πολιτών έχει συγκεκριμένες αντοχές και δεν μπορεί να διαχειριστεί μια συνεχή ανεξέλεγκτη ροή μεταναστών. Αυτή είναι η σκληρή πραγματικότητα. Ως μικρή και ημικατεχόμενη χώρα έχουμε συγκεκριμένα όρια ως προς την δυνατότητα να διευκολύνουμε τη ζωή των μεταναστών. Δεν μπορούμε να υπερβαίνουμε τα όρια αυτά. Δεν αντέχουμε, ούτε ως οικονομία ούτε ως κοινωνία. Οφείλουμε να προστατεύσουμε τον κοινωνικό ιστό και τη χώρα μας, όπως ακριβώς ενδιαφέρεται και πράττει και κάθε άλλη χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Λόγω ακριβώς των αυξημένων ροών αιτητών πολιτικού ασύλου τα τελευταία χρόνια, χρειάζεται να δημιουργήσουμε αποτελεσματικούς μηχανισμούς για δίκαιη αλλά γρήγορη εξέταση των αιτήσεων ασύλου, σύντομη παραμονή των αιτητών σε κλειστό κέντρο ώσπου να ολοκληρωθεί η εξέταση της αίτησης, και άμεση επαναπροώθηση όσων δεν δικαιούνται διεθνή προστασία γιατί απλούστατα δεν προέρχονται από εμπόλεμες περιοχές. Με βάση εξάλλου τα στατιστικά δεδομένα των ροών στην Κύπρο, ένας σημαντικός αριθμός δεν είναι διωκόμενοι στη χώρα τους, αλλά αναζητούν για οικονομικούς λόγους μια καλύτερη ζωή. Μόνο έτσι θα μπορέσουμε να διαχειριστούμε αποτελεσματικά την κατάσταση που τείνει να δημιουργηθεί, για να μπορέσουμε να προσφέρουμε αυτά που μπορούμε και θέλουμε να προσφέρουμε σε αυτούς που πραγματικά το έχουν ανάγκη.

Σε αυτή τη διαδικασία χρειαζόμαστε σίγουρα και μεγαλύτερη ευρωπαϊκή υποστήριξη μέσα από τη συγκρότηση μιας πανευρωπαϊκής πολιτικής ασύλου. Η Ευρωπαϊκή Ένωση οφείλει να αναλάβει ηγετικό ρόλο όσον αφορά τις διαπραγματεύσεις με τις ασφαλείς τρίτες χώρες, στις οποίες πρέπει να επιστρέφονται οι μετανάστες. Απαραίτητη είναι και η συμβολή της Frontex στο θέμα των επιστροφών των παράτυπων μεταναστών, καθώς και στον έλεγχο των σημείων εισόδου στην Κυπριακή Δημοκρατία. Επιπρόσθετα, η ευρωπαϊκή αλληλεγγύη πρέπει να εκφραστεί προς την Κύπρο, κατ’ ανάλογο τρόπο όπως εκφράστηκε αυτές τις μέρες προς την Ελλάδα με την παρουσία σύσσωμης της ηγεσίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης στον Έβρο και την παροχή βοήθειας ύψους 700 εκατ. ευρώ για τη διαχείριση των μεταναστευτικών ροών και την προστασία των ελληνικών συνόρων.

Μια στρατηγική αντιμετώπιση του μεταναστευτικού φαινομένου θα είναι η ριζική αλλαγή του ευρωπαϊκού συστήματος για να δημιουργηθεί μηχανισμός αυτόματης ανακατανομής σε όλη την επικράτεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε όσους παρέχεται καθεστώς πολιτικής προστασίας. Αυτό θα επιτευχθεί με την προώθηση ενός ολοκληρωμένου ευρωπαϊκού σχεδίου μεταναστευτικής πολιτικής και την αναθεώρηση της Συνθήκης του Δουβλίνου, κάτι που ήδη διεκδικεί η Κυπριακή Δημοκρατία.

Εν κατακλείδι, η χάραξη μιας ολοκληρωμένης και ισορροπημένης μεταναστευτικής στρατηγικής με τη βοήθεια και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, είναι μονόδρομος για την Κύπρο. Την ίδια όμως ώρα οφείλουμε να μείνουμε μακριά από εθνικιστικές ρητορείες, λαϊκίστικες εξάρσεις και μικροπολιτικές σκοπιμότητες. Έχουμε υποχρέωση ως συντεταγμένη πολιτεία αλλά και ως πολιτικά κόμματα, να αντιμετωπίσουμε αυτό το πολύ σοβαρό ζήτημα, με σύνεση και ορθολογισμό, λαμβάνοντας υπόψη όλες τις σχετικές παραμέτρους.

 

08.03.2020